Anemia (D)

Gaixo batek anemia duela esaten da eritrozito-zenbaketa eta hemoglobina edo hematokrito maila anormalki baxua duenean. Anemia zorrotzean ikusten diren sintomei "anemia sindromea" deritzaie: ahultasuna (astemia), "taupadak" (palpitaciones) eta aire falta (disnea) esfortsuaren ondorioz.
Askotan eta anemia larrietan batez ere, esplenomegalia, hepatomegalia, petekiak, ekimosia edota ikterizia ematen dira. Sintomak beste sistema batzuetan ere iger daitezke: kardiobaskularra (takikardia, disnea, angor, aldizkako etsipena), liserian (dispepsia, disfagia, anorexia, diarrea); baita arazo neuropsikiatrikoak ere: depresioa, izaera aldaketak...
Gaixoak sentitu ditzakeen sintomen artean hurrengokoak aurkitzen dira: bihotzaren taupadakak, nekea, zorabioak, kontzentrazio galera, bihotz-arnas azkarra, zurbiltasuna eta animo falta.
Anemiaren zantzu argiak takikardia, edema periferiko leuna, isurtzearen murmurio sistolikoa eta zurrunga benosoa dira; pertsona nagusien artean aldiz anginetako pektorisa. Emakumeek hileko eta amenorrea anormalak garatzen dituzte anemia kasuetan eta gizonek antzutasuna (libidoa ere murrizten zaie).

Anemia mota ezberdinak daude kausa ezberdinek sortuak: desoreka heredagarria bat, hantura prozesu bat, toxiko edo droga batekiko esposizioa edota desnutrizio egoera bat.
Nutrizio ez-orekatu baten ondorioz hiru anemia mota desberdin gara daitezke, hala ere esan beharra dago anemia mota hauek ez direla bakarrik dietaren oreka faltagatik sortzen, beste hainbat arrazoirengatik gara daitezke.

· B12ren urritasunaren ondoriozko anemia

B12 nerbio sistemaren funtzionamendu normalerako eta odol-globuluen produkziorako funtzesko bitamina da. Haragiak, arrautzak eta esnekiak dira bitamina honen iturri printzipalak.
Nerbio sistema zentraleko anemia sintomak itzulezinak izan daitezke tratamendua gaixotasunaren lehenengo 6 hilabeteetan ezartzen ez bada.

· Folatoaren urritasunaren ondoriozko anemia

Folatoa, azido folikoa, globulu gorrien eraketa eta hazkuntzarako beharrezkoa da eta hosto berdeko hortuari eta gibeletan aurkitzen da.
Anemia mota honetan globulu gorriak normalak baino handiagoak dira eta megalozito edo megaloblasto (hezur muinean) izena hartzen dute, horregatik anemia honi anemia megaloblastikoa ere deritzaio.
Haurdunaldiaren hirugarren hirulabetean emakumeek urritasun hau eduki dezakete handitzen den azido folikoaren beharragatik. Horietariko kasu batzuetan umeek bizkar-hezur edo hodi neuraleko anomaliak garatu dituzte.
Anemia hemolitikoak (beste mota bat) ere folatoaren urritasun bat sor dezake globulu gorrien suntzitzeagatik.

· Anemia ferropenikoa

Hau anemia ohikoena da, emakumeen %20ak, haurdunen %50ak eta gizonen %3ak pairatzen dute gorputzean burdin nahikoa ez izateagatik.
Burdina hemoglobinaren (odolean oxigenoa garraiatzen duen proteina) ezinbesteko zatia da. Gorputzak normalean burdina jakietatik eta globulu gorri zaharren berziklatzetik lortzen du.
Burdinik eduki ezean odolak ezin du oxigenoa era egokian garraiatu eta hau gorputz osoko zelulen funtzionamendurako ezinbestekoa da.
Anemia astiro garatzen da organismoko eta hezur muineko burdin erreserbak amaitu ostean. Orokorrean emakumeek erreserba urriagoak dituzte gizonak baino, gainera hilekoaren ondorioz galera handiagoak dituzte, horregatik anemia pairatzeko erraztasun handiagoa dute.

Burdinean aberatsak diren jakiak: gibela, haragi gorriak, fruitu lehorrak, lekak, barazki berdeak, zerealak, txokolatea, olibak, mahaspasak, okaranak, itsasarraina...

Anemia mota hauek dieta defiziente batengatik sortuak direnean normalean ez dira larriak izaten eta dieta orekatu batekin edota zenbait suplementorekin (botikak, injekzioak...) senda daitezke.

* (D) marka duten atalek desnutrizioaren ingurukoak dira, ez dutenak nutrizioari buruzkoak.